عوامل مختلفی در رسوب کالاها در گمرک دخیل اند، اما مدیر کل دفتر ارزیابی کالاهای صادراتی و وارداتی سازمان ملی استاندارد با اعلان اینکه معمولا تا زمان تخلیه کالا گواهی استاندارد صادر می شود، اشاره کرد: وقتی کالایی اظهار می شود و گواهی استاندارد را دریافت نمی کند و این کالا در گمرک می ماند، دستگاه های متولی خروج کالا باید پاسخگوی تعیین تکلیف آن باشند.
به گزارش اجاره به نقل از ایسنا، هم اکنون حداقل شش میلیارد دلار کالاهای اساسی و تولیدی در گمرکات وجود دارد که ۳.۵ تا ۴ میلیون تن آن کالاهای اساسی است. طبق اعلام گمرک قبل از اظهار کالا عواملی مثل نداشتن مجوز ثبت سفارش، مشکلات بانکی و بعد از اظهار کالا به گمرک عدم ارائه کد رهگیری بانک عامل، طولانی شدن در صدور مجوزهای قانونی مانند استاندارد، انرژی اتمی، بهداشت و همین طور عدم پرداخت حقوق ورودی همچون دلیلهای رسوب کالا در گمرکات است.
البته مسئولان گمرک معتقدند بطور کلی تعدد قوانین همچون مهم ترین عوامل ایستایی و رسوب کالا در گمرک است، چونکه گمرک با ۳۵ دستگاه مختلف ارتباط دارد و بر این اساس طولانی شدن تشریفات کالا برای ستاندن مجوزهای قانونی عاملی برای ایستایی کالا در گمرک می شود، بطوریکه ۱۰ تا ۲۰ درصد صاحبان کالا هستند که کالای خودرا در گمرک نگه می دارند، اما ۸۰ درصد دیگر اگرچه می خواهند کالای خودرا ترخیص کنند به سبب مشکلاتی که از طرف سازمان های مختلف پیش می آید نمی توانند در این رابطه اقدامی انجام دهند. اما سازمان ملی استاندارد می گوید که در مواردی حتی گواهی استاندارد ماه ها تمدید شده اما مسائل دیگری مانع از ترخیص کالا شده است.
در این رابطه تقی تقی پور، مدیرکل دفتر ارزیابی کالاهای صادراتی و وارداتی در گفت گو با ایسنا، با اعلان اینکه اخیراً در بعضی مصاحبه ها قسمتی از مسائل رسوب کالا در گمرک به استاندارد معطوف شده، اشاره کرد: موضوع اینجاست که آیا انتظار می رود به کالای معیوب هم گواهی استاندارد داده شود؟ وقتی کالایی اظهار می شود و گواهی استاندارد را دریافت نمی کند و این کالا در گمرک می ماند، دستگاه های متولی خروج کالا باید پاسخگوی تعیین تکلیف آن باشند.
وی ادامه داد: آیا ما باید به هر کالایی که وارد کشور می شود مجوز دهیم؟ اگر مقرر است ارزیابی و انطباق ها صورت گیرد و اگر مقرر است استاندارد حافظ سلامت و ایمنی مردم باشد، این پروسه باید اجرا شود پس برای این امر باید از حاشیه ها دوری کرد.
تقی پور در ادامه عدم اجازه ترخیص ذرت های آلوده به کشور را یک عمل مقبول توصیف کرد و اظهار داشت: این که ۱۴۶ هزار تن از ذرت های آلوده هنوز تعیین تکلیف نشده تا از کشور بیرون رود و در کالاهای اساسی آورده می شود، به این معنا نیست که سازمان ملی استاندارد با تاخیر گواهی صادر کرده یا سبب رسوب کالا شده است. بلکه بدلیل عدم انطباق درگمرک مانده که قاعدتا باید در همان سال ها مرجوع می شد، بدین سبب این موارد در آمار رسوب کالا نمی آید.
مدیرکل دفتر ارزیابی کالاهای صادراتی و وارداتی با اعلان اینکه پیشنهاد استاندارد به گمرک که در جلسات مشترک هم مطرح شده این است که دقیقاً اعلام کنند کدام کالا به سبب استاندارد در گمرک مانده تا استاندارد دلیل آنرا اعلام نماید، اظهار داشت: سازمان ملی استاندارد یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی است که استقلال رای دارد و اساسا با هماهنگی با سایر دستگاه ها و بر حسب شرایط روز و باتوجه به اولویت های نظام عمل می کند.
ابن مقام مسئول با اعلان اینکه وقتی اتفاق ناخوشایندی رخ دهد دستگاه های نظارتی همانند سازمان بازرسی کل کشور هیچ گاه زیر بار این مساله نمی روند که سازمانی تفویض اختیار کرده باشد، چونکه تفویض اختیار نافی مسئولیت نیست، اشاره کرد: قانونگذار برای همه تعیین تکلیف کرده، اما گمرک معتقد می باشد یک دستگاه باید مجوز دهد که در این صورت باید همه دستگاه ها همچون استاندارد، غذا و دارو و دامپزشکی را یکپارچه کنند که ممکن نیست. اما فرایندهای رسیدگی به موضوع را می توان با همکاری به حداقل رساند که این کار انجام شده است.
وی با اعلان اینکه مثال های مختلفی وجود دارد که دلیل رسوب کالا در گمرک گواهی استاندارد و سایر دستگاه های مجوزدهنده نبوده، اشاره کرد: برای مثال بتازگی کالایی با مجوز کمیسیون ماده یک و تحت عنوان تجهیزات تولید وارد شده، اما گمرک گفته به این مجوزها کاری ندارد و فعلاً باید دو برابر حقوق ورودی پرداخت گردد تا تعیین تکلیف کند. در صورتیکه اصلاً تجهیزات تولید حقوق ورودی ندارد. بدین سبب بنظر می رسد اگر گمرک بر کارهای خود تمرکز کند می تواند ضعف ها را پوشش دهد و اصلاح کند، اما تمرکز بر فعالیت سایر دستگاه ها هم پسندیده نیست هم امکان اصلاح ضعف های خود را فراهم نمی کند.
صدور گواهی استاندارد چقدر طول می کشد؟
تقی پور در پاسخ به اینکه صدور گواهی استاندارد چقدر زمان می برد، اشاره کرد: بطور کلی پنج مدل ارزیابی وجود دارد که همه آنها قابلیت اجرایی دارند و اگر واردکننده آگاه به مدلهای ارزیابی نباشد این پروسه بیشتر طول خواهد کشد. سازمان ملی استاندارد مکاتباتی با اتاق بازرگانی داشته و برای آموزش به واردکنندگان اعلام آمادگی کرده، چونکه اگر در واردات گواهی مبدا وجود داشته باشد احتیاجی به انجام برخی آزمون ها در کشور نیست. برای کالاهای اساسی معمولاً در حین تخلیه نمونه برداری می شود و تا کشتی تخلیه شود گواهی صادر گردیده است، اما بعضی از دستگاه به سبب مضایق اعتباری با حجم واردات بالا کارمزدهای دولت را پرداخت نمی کنند، اگر دولت بتواند پرداخت کارمزدها را به تاخیر بیندازد و به سازمان ملی استاندارد اعلام نماید که بدون پرداخت کارمزد و با دریافت تضمین نسبت به پرداخت آن در آینده امکان صدور مجوز وجود دارد، یک تسهیل جدید خواهد بود. بدین سبب یکی از راه های تسریع در صدور مجوزهای این است که دولت مجوز دهد که برای کالاهای اساسی کارمزد سریعتر و یا با تضامین ستاندن شود.
وی با اعلان اینکه زمان صدور مجوز به نوع کالا وابسته است، اشاره کرد: برای مثال بعضی از کالاها مثل لامپ آزمون تست بلندمدت دارد که بیست هزار ساعت باید کار کند که معمولاً اینگونه کالاها گواهی مبدا می گیرند یا فرمول هایی وجود دارد که بتوانیم از شرکت صادرکننده این گواهی را دریافت نماییم. اما قاعدتاً آزمون های میکروبی حداکثر ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد، یعنی تا کالا تخلیه شود گواهی آماده است. این در حالیست که مثال هایی وجود دارد که گواهی استاندارد صادر شده، ماه ها گذشته و صاحب کالا نتوانسته سایر الزامات را پاس کند. بدین سبب استاندارد مجبور شده گوهی را تمدید کند. حتی در مواردی گواهی یک ماهه به سه ماهه تبدیل گشته و چند بار هم تمدید شده است. نکته اصلی اینجاست که ما این ذهنیت را نداریم که یک کالا حتما باید ترخیص شود بلکه کالا زمانی باید ترخیص شود که به ایمنی و سلامتی جامعه ایرادی وارد نکند.
همین طور بگفته این مقام مسئول اخیراً آزمون های سازمان های مختلف مثل استاندارد، غذا و دارو و دامپزشکی اعلام شده تا آزمون های مشترک به همدیگر تسری داده شود و این دستگاه ها بتوانند از آزمون ها و نمونه های یکدیگر استفاده کنند.
