همراه با قوت گرفتن احیای برجام، بعضی از دست اندرکاران صنعت خودرو از احتمال بازگشت «رنو» به خودروسازی ایران خبر می دهند. گفته می شود رنو می خواهد بلافاصله بعد از لغو تحریم ها، به ایران برگردد و فعالیتی جدید و البته متفاوت از گذشته را در خودروسازی کشور آغاز کند. بازگشت پایدار این شرکت فرانسوی نیازمند بستر مناسب همکاری است.
به گزارش اجاره به نقل از ایسنا، روزنامه «دنیای اقتصاد» در ادامه نوشت: بنابر اطلاعاتی که منابع آگاه در اختیار ما گذاشته اند، رنو می خواهد بلافاصله بعد از لغو تحریم ها و با بهره گیری از خلأ حضور هموطن اش پژو، به ایران برگردد و فعالیتی جدید و البته متفاوت از گذشته را در خودروسازی کشور آغاز کند. بر این اساس با عنایت به ادغام سال قبل پژو – سیتروئن با فیات – کرایسلر و تولد برند استلانتیس، پژو فعلاً امکان حضور در ایران را ندارد. از همین رو رنویی ها با قوت گرفتن حذف پژو (حتی اگر موقتی باشد) فرصتی طلایی برای پیشبرد اهداف خود در ایران پیش رو دارند و بنا بر این نمی خواهند زمان را از دست بدهند و از همین حالا بابت بازگشتشان برنامه ریزی کرده اند.
بازگشت رنو را برخی فعالان صنعت خودرو همچون قطعه سازان هم تایید کرده و می گویند خودروساز فرانسوی طی حدودا سه سال قبل همواره در انتظار لغو تحریم ها بوده تا به ایران بازگردد. البته گویا رنویی ها خود عنوان «بازگشت» را چندان قبول ندارند، چونکه معتقدند به صورت کامل از ایران نرفته و تنها فعالیت هایشان را تعلیق کرده اند و حالا هم به دنبال احیای خود در این بازار هستند. حتی گفته می شود شرکت مشترک ایرانیان و رنو (رنوپارس) هم در دوران تحریم پابرجا بوده و منحل نشده است.
هرچه هست اما رنو برای حضور باردیگر در ایران بعد از لغو تحریم، برنامه های جدیدی دارد که به قول منابع آگاه، محور آن، فعالیت مستقل است. رنو این دفعه نمی خواهد خویش را محدود به مشارکت با ایران خودرو و سایپا کند، بلکه می خواهد با تاسیس یا خرید یک کارخانه در ایران، فعالیت مستقل خویش را هم ادامه دهد. آنها در قرارداد قبلی با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران که ناکام ماند، قصد داشتند سایت بن رو (متعلق به سایپا) را خریداری و برای تولید محصولاتشان تجهیز کنند اما در نهایت موفق به این کار نشدند. آنها البته مشکلی بابت ساخت کارخانه در ایران نمی بینند، به نحوی که اگر مجوزهای لازم صادر شود، رنو اتفاقا تمایل به راه اندازی کارخانه مستقل خود در کشور را دارد. رنویی ها اما در کنار فعالیت مستقل، مشکلی هم بابت همکاری مشترک با خودروسازان ایرانی ندارند، منتها این مشارکت در حد مونتاژکاری خواهد بود و خودروساز فرانسوی در کنار آن، کارخانه مخصوص خویش را هم خواهد داشت.
نکته دیگر در مورد بازگشت رنو به ایران این است که این شرکت نمی خواهد مانند گذشته حدودا تمام تمرکز خویش را روی محصولات سواری بگذارد، بلکه به دنبال تولید و مونتاژ مجموعه ای از انواع خودرو است.
طبق اطلاعات دیگری که به دست ما رسیده، صادرات یکی از محورهای اصلی فعالیت جدید رنو در ایران است، به نحوی که این شرکت می خواهد بخشی از خودرو های تولیدی در کشور را روانه بازارهای خارجی کند. در نهایت اینکه گویا رنو دیگر اعتقادی به ادامه تولید تندر-۹۰ و ساندرو در مدلهای فعلی (آنها که در ایران ساخته شدند) ندارد. از دید این خودروساز، مدلهای فعلی تندر و ساندرو در ایران به شکلی از رده خارج محسوب می شوند و اگرهم قرار بر ادامه تولید چنین خودروهایی در ایران خودرو و سایپا باشد، نوع جدید آنها ساخته خواهد شد. با عنایت به برنامه هایی که رنو دارد، بنظر می رسد این شرکت می خواهد نسخه جهانی خویش را برای ایران هم بپیچد. این خودروساز فرانسوی در همه پلنت های خارجی اش یک الگو را پیش برده و آن فعالیت مستقل است، به نحوی که در کشورهایی مانند رومانی، روسیه و ترکیه، کارخانه و خطوط تولید متعلق به خویش را دارد. به اعتقاد خیلی از کارشناسان، اگر سیاست ها و قوانین داخلی اجازه دهند رنو برنامه خویش را در ایران پیاده کند، طی ۱۰ سال آینده خودروسازان دیگری هم با مدل این شرکت راهی کشور خواهند شد که نتیجه آن، تبدیل خودروسازی ایران به صنعتی صادرات محور است.
رنو چرا رفت؟
رنو در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۷) و بعد از آنکه آمریکا از توافق هسته ای و برجام خارج و خودروسازی ایران را تحریم کرد، مجبور به رفتن شد، آن هم در حالیکه قصد سرمایه گذاری مستقیم و فعالیت مستقل را در کشور داشت. رنویی ها در دوران پسابرجام دیرتر از هموطن شان پژو به ایران برگشتند و از همان ابتدا اعلام نمودند که قصد دارند حضوری متفاوت از گذشته در صنعت و بازار خودروی کشور داشته باشند. با این وجود مجموعه حواشی، مانع تراشی و سنگ اندازی های داخلی اجازه نداد رنو کار خویش را در ایران آغاز کند و با فرا رسیدن تحریم، خودروساز فرانسوی چون انگیزه ای برای ماندن نداشت، رفت. مدلی که رنو قصد داشت در خودروسازی ایران پیاده کند، در نوع خود منحصربه فرد بود. بر این اساس، برای نخستین بار در تاریخ داخلی این صنعت، یک خودروساز خارجی می خواست با سرمایه گذاری مستقیم، فعالیتی مستقل را آغاز کند.
فعالیت مستقل رنو در واقع می توانست بنیانگزار رقابتی واقعی در بازار خودروی ایران باشد و سبب شود برای نخستین بار، ایران خودرو و سایپا بعنوان دو غول داخلی، در راه رقابت با یک رقیب خارجی معتبر قرار گیرند. با این وجود طبق معمول، حاشیه سازی ها، عدم پشتیبانی دولتی و حاکمیتی و مانع تراشی ها، اجازه تحقق این برنامه را که می توانست زمینه ساز اقدام مشابه دیگر خودروسازان خارجی در ایران باشد، نداد. رنو تابستان چهار سال پیش قرارداد همکاری مشترک خویش را با سازمان گسترش امضا کرد و قرار شد اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی، طرفین وارد فاز اجرایی و تولید شوند. بر این اساس، رنو و ایدرو یکسری تعهدات را پذیرا شدند که یکی از مهم ترین آنها، تأمین یک سایت تولیدی در ایران برای شروع به کار خودروساز فرانسوی بود. به همین دلیل قرار شد سایت بن رو (واقع در شهرستان ساوه و متعلق به سایپا) در اختیار رنویی ها قرار گیرد تا آنها نسبت به تجهیز آن اقدام و تولید محصولات جدید خویش را کلید بزنند.
بنا به قول مسئولان ایدرو، سایت بن رو باید در عوض بدهی سایپا (به سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) و بعنوان آورده این سازمان در قرارداد رنو، در اختیار خودروساز فرانسوی گذاشته می شد. این در حالی بود که مسئولان سایپا در همان ابتدا مخالفت خویش را با این ماجرا اعلام و نخستین مانع بزرگ بر سر راه اجرایی شدن قرارداد رنو گذاشته شد. هرچند بعدها مسئولان سازمان گسترش خبر از قطعی شدن واگذاری بن رو به رنو دادند و تاکید نمودند این پرونده بسته شده است، با این وجود گذشت زمان نشان داد زور خودروسازان داخلی بیشتر از اینهاست. در نهایت هم طرف های داخلی آنقدر مانع بوجود آورده و ماجرا را کش دادند تا نهایتا آمریکایی ها از برجام خارج و دست و پای رنویی ها برای حضوری جدید و متفاوت در خودروسازی ایران سست شد. هرچند کارلوس گوسن مدیرعامل وقت رنو پس از خروج آمریکا از برجام تصریح کرد این شرکت همچنان در ایران می ماند، اما با آغاز تحریم ها نظر رنویی ها عوض شد و مجبور به رفتن یا به قول خودشان تعلیق فعالیت هایشان شدند.
این اتفاق در حالی رخ داد که اگر حواشی و موانع داخلی بخصوص انحصارطلبی خودروسازان داخلی نبود، رنو نه تنها قبل از خروج آمریکا از برجام، فعالیت جدید خویش را در کشور آغاز می کرد؛ بلکه سرمایه گذاری هم انجام می داد، ازاین رو انگیزه زیادی برای ایستادگی در برابر تحریم های آتی آمریکا و ماندن در ایران داشت. در رخ دادن چنین اتفاقی، البته دولت بخصوص وزارت صنعت، معدن و تجارت هم کم مقصر نبودند، چه آنکه بنظر می رسد حمایت های لازم را از قرارداد رنو انجام ندادند. در واقع وزارت صنعت به جای آنکه تا قبل از خروج آمریکا از برجام، رنو را بعنوان یک سرمایه گذار معتبر خارجی تحت حمایت قرار داده و مسیر حضور در صنعت خودرو کشور را برای این شرکت هموار کند، دل به دل خودروسازان داخلی داد و نتیجه اش آن شد که نباید می شد.
شانس دوباره
با توجه به برنامه رنو برای بازگشت به ایران بعد از لغو تحریم ها، حالا این پرسش پیش می آید که آیا این دفعه هم فرصت طلایی سرمایه گذاری مستقیم و حضور مستقل خارجی ها در صنعت و بازار خودرو کشور از دست خواهد رفت؟ خیلی از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو معتقدند اگر رنو در دوران پسابرجام فعالیت مستقل خویش را آغاز می کرد، تحریم نمی توانست این خودروساز را به صورت کامل از ایران دور کند؛ چونکه رنویی ها بابت حفظ سرمایه و کسب وکارشان انگیزه ماندن داشتند. حالا که رنو قصد بازگشت دارد و باز هم به دنبال فعالیت مستقل است، کارشناسان و فعالان عرصه خودرو اخطار می دهند نباید اجازه داد این فرصت طلایی بار دیگر و در نتیجه حواشی و مانع تراشی ها از دست برود که اگر برود، شاید حداقل تا سال ها هیچ خودروساز خارجی معتبری به فکر سرمایه گذاری در ایران نیفتد، چه آنکه همین حالا هم خیلی ها گزینه حضور توأم با سرمایه را در صنعت خودرو کشور، کنار گذاشته اند.
تردیدی نیست که در عقد قرارداد جدید با رنو باید امتیازاتی از این شرکت گرفت، اما امتیاز گرفتن، امتیاز دادن هم نیاز دارد و نمی توان از این خودروساز و امثال آن انتظار داشت منافع خویش را زیر پا بگذارند. بنظر می رسد در کنار حواشی و سنگ اندازی خودروسازان بزرگ کشور که حضور مستقل رنو را در پسابرجام ناکام گذاشت، مشکل و چالش اصلی در مقابل قراردادهای خارجی، سیاست ها و قوانین دست و پا گیر داخلی است که اگر حل نشوند، نه رنو نه هیچ خودروساز خارجی دیگری نمی تواند فعالیتی مستقل در کشور داشته باشد. رنو می خواهد برگردد و این دفعه با انگیزه ای بیشتر (ناشی از نبود پژو) و با برنامه ای گسترده تر؛ ازاین رو شانسی باردیگر به صنعت و بازار خودرو ایران رو کرده تا حضور مستقل یک خودروساز خارجی را تجربه و پایه های رقابت در آن شکل گیرد. سفارش کارشناسان و فعالان صنعت خودرو این است که این دفعه به هر نحو ممکن نباید فرصت سرمایه گذاری خارجی را در خودروسازی از دست بدهیم، چه آنکه موفقیت پروژه «رنوی مستقل» می تواند بعدها به حضور دیگر بزرگان خودروسازی جهان در ایران منجر شود.
به عبارت بهتر، اگر تجربه فعالیت مستقل در ایران برای رنو موفقیت آمیز باشد، خودروسازان دیگری هم راهی کشور می شوند و در نتیجه میتوان امیدوار بود صنعت خودرو در دهه آینده شکل و شمایلی جهانی به خود بگیرد و از انحصار و انزوا بیرون برود.
منبع: اجاره
